Kitoblar har birimizning hayotimizda muhim rol o‘ynaydi. Ko‘pchilik bolajonlarning “NEGA” degan savollariga javob beradi. Kattalarga hayot yo’llarini aniqlashga yordam berib, foydali maslahatlar ulasha oladi.

23 aprel – Butunjahon kitob kuni, biz sizga kitob qanday paydo bo’lganligi haqida ma’lumot bermoqchimiz. Kitobning paydo bo‘lish tarixi murakkab va qiziqarli. Xo’sh, siz farzandlaringiz bilan kitoblar tarixi bo’ylab qiziqarli sayohatga tayyormisiz?

Bir paytlar dunyo bo’yicha kitob umuman yo‘q edi. Muhim ma’lumotlarni eslab qolish uchun odamlar daraxtlarga, g’orlarning devorlariga choklar yasadilar, arqonga tugunlar bog’ladilar. O’sha paytda yozuv ham yo’q edi, lekin odamlar chizishni bilishardi. Chizmalarida ular hayotining asosiy voqealarini aks ettirganlar. Birinchi kitoblar juda g’ayrioddiy va zamonaviy kitoblardan farqli o’laroq edi. Vaqt o’tishi bilan odamlar loydan foydalanishni o’rgandilar. Nam loyga yozuvlarni qo’llash juda qulay edi, keyin bu planshetlar o’choqda pishirildi va ular yengil hamda mustahkam bo’ldi. Loy kitoblar hozirga taqqoslanganda yuzlab shunday planshetlardan iborat bo’lishi mumkin. Ular yog’och qutida saqlangan.

Qadimgi Misr, Rim va Gretsiyada papirusdan kitoblar yasalgan. Buning uchun qamish poyalari chiziqlar bilan kesilgan, suvga namlangan va keyin bir-biriga yopishtirilgan. Papirus yog’och tayoq yoki cho’tka bilan yozilgan, bo’yoq esa ko’mirdan qatron bilan aralashtirilgan. Keyin papirus yog’och yoki suyak tayoqchalarga o’ralgan. Ammo vaqt o’tishi bilan papirus namlikdan parchalana boshlab, holati yomonlasha boshladi. Keyinroq odamlar yozish uchun yangi material – hayvonlar terisidan tayyorlangan pergamentni ixtiro qildilar. Ammo kitob yasashning bu usuli juda qimmat bo‘lgani uchun kambag‘allar undan foydalana olmasdi. Ular qayin po’stlog’iga yozdilar. 10-asrga borib esa qog’oz paydo bo’ldi.

Aytishlaricha, birinchi qog’oz varaq Xitoyda qilingan. Qog’oz yozish uchun qulay vosita bo’lib chiqdi va uni ishlab chiqarish boshqa usullarga qaraganda ancha sodda va arzonroq edi.

Zamonaviy qog’oz yog’ochdan yasalgan. Daraxt oppoq varaqqa aylanishi uchun ko’p mehnat talab qilinadi: yog’och ustalari daraxtlarni kesishadi, ularni suvda ivitishadi, keyin esa yog’ochni qayta ishlash zavodiga yuboriladi, u erda yog’och tozalanadi, arralanadi. Olingan tolali massa bo’r bilan aralashtiriladi va maxsus mashinaga yuboriladi, undan tayyor oq qog’oz chiqadi.

Bu kitob uchun juda uzoq va mashaqqatli yo’l!